z Egiptu, obraz Boga przejawia dwa aspekty: pierwszy - to formalna wolność człowieka, wolna wola albo zdolność wyboru, której grzech nie może zniszczyć; drugi - to "obraz niebiański", pozytywna treść obrazu, łączność z Bogiem, dzięki której byt ludzki przed grzechem był przyodziany w Słowo i Ducha Świętego. Wreszcie, jak u św. Ireneusza, św. Grzegorza z Nyssy i św. Grzegorza Palamasa, nie tylko dusza, lecz i ciało ludzkie miałoby uczestniczyć w charakterze obrazu, byłoby stworzone na obraz Boga. "Nazwa człowiek - mówi św. Grzegorz Palamas - nie odnosi się oddzielnie do duszy i do ciała, lecz do obu razem, gdyż razem zostały one stworzone na obraz Boga. "Człowiek, według Palamasa, jest "bardziej na obraz Boga" niż aniołowie, gdyż jego duch złączony z ciałem posiada ożywczą energię, dzięki której daje życie ciału i kieruje nim, a zdolności tej są pozbawieni aniołowie, duchy bezcielesne, aczkolwiek ze względu na prostotę swej duchowej natury są one bliższe Bogu. Wielość i rozmaitość tych definicji dowodzi, że myśl Ojców unika ograniczania tego, co jest na obraz Boga, do tej lub innej części bytu ludzkiego.

Stworzenie człowieka jest oddzielnym aktem, różnym, jak już wspomnieliśmy, od stworzenia innych bytów. Św. Grzegorz z Nazjanzu w następu jący sposób wyjaśnia tekst Księgi Rodzaju: "Słowo Boże, wziąwszy cząstkę nowostworzonej ziemi, ukształtowało swymi nieśmiertelnymi rękoma naszą postać i przekazało jej życie: duch bowiem, którego słowo tchnęło, jest od pryskiem niewidzialnej Boskości. Tak więc z prochu i tchnienia został stworzony człowiek, obraz Nieśmiertelnego, ponieważ zarówno w jednym, jak i w drugim panuje natura duchowa. Dlatego to, mając właściwości ziemi, jestem przywiązany do życia tu na dole, ale będąc również cząstką Boską, noszę w sobie pragnienie życia przyszłe go"? Określenie "cząsteczka Boskości" zawdzięcza obecności owej mocy Bożej, bierze bowiem początek z przekazanego przez tchnienie "pierwiastka Boskości", który jest łaską. "Tchnienie Boże'' wskazuje więc na sposób stworzenia, dzięki któremu duch ludzki jest ściśle związany z łaską, przez nią stworzony, tak jak ruch powietrza jest spowodowany przez podmuch, zawiera ten podmuch, jest od niego nieodłączny. Określenie "cząsteczka Boskości" odnosi się do uczestnictwa we właściwej duszy energii Boskiej. Stworzenie na obraz i podobieństwo Boga zawiera więc ideę uczestnictwa w Bycie Boskim, łączności z Bogiem, to znaczy zakłada łaskę5.

Bardzo istotną cechą prawosławnego pojmowaniu obrazu i podobieństwa jest wyraźne rozróżnienie tych dwóch pojęć. Obraz, jakkolwiek jest rozumiany, jest czymś danym, przynależnym naturze ludzkiej, czymś trudnym do zniszczenia, choć przyćmionym przez grzech w wyniku upadku. Podobieństwo natomiast jest rozumiane dynamicznie, jako upodobnienie do Boga, co wymaga już dobrej woli i wysiłku samego człowieka. Mówi się także o stworzeniu człowieka na podobieństwo obrazu Bożego, a obrazem Ojca jest Syn Boży, Logos. Upodobnienie się do Boga odbywa się przez Chrystusa i tylko dzięki Niemu jest możliwe. Według Maksyma Wyznawcy:


 1     2     3     4     5     6     7     8     9     10     11     12 

Powrót do listy